Bozcaada Dergisi Bozcaada'ya vuran fırtınalara ve dalgalara karşı
İlgili Yazılar
Çocukluğumu düşününce aklıma ilk gelenler resim Rum Mahallesi’nde olan evimiz, Rum İlkokulu’nda Türkçe, Rumca ve Fransızca öğretim, sokaklarda ve arsalarda okuduktan sonra, başka çocuklarla beraber oynadığımız çelik çomak, topaç, gizleme, futbol gibi oyunlar geliyor. Adamızda o zaman otomobil yoktu ve biz korkusuzca oynuyorduk. Akşam olunca yollar evlerin duvarlarında asılı olan fenerlerle ışıklanıyordu.
Kışın kar yağışını, karla oynamak ve kardan adam yapmak için heyecanla bekliyorduk. Adamızda günlük yaşamımız basitti. Fakat Pazar günleri güzel elbiselerimizi giyiyor ve kiliseye gidiyorduk. Ondan sonra alanda gezinti ve kale içinde futbol oynuyorduk. Biz çocuklar, Rum Mahallesi’nde “Çayırspor” isminde bir takım kurmuştuk.
Birçok kez akşam olunca ailemizle beraber akrabalarımıza ziyaret ediyorduk. Onlar da bize ceviz, kuru incir, kuru üzüm, portakal ikram ediyordu.
Mayıs ayında okul kapandıktan sonra, ayakkabılarımızı çıkarıyor ve sokaklarda yalın ayakla dolaşıyorduk. O bize bir serbestlik duygusu veriyordu. Başka yaz oyunlarımız tenekelerden sandal yapmak, kalenin solunda olan “Kazania” (Kazanlar) sahilinde demircilerde yaptırdığımız sandallarla oynamak ve onlarla beraber yüzmekti.
Ben ve kız kardeşlerim uzun süre yaz tatilimizi, amcam ve teyzemizin kulübesinde geçiriyorduk. Çocukluğumda ilk arkadaşım ‘Sotiris Kididis’ti. Kulübelerimiz yan yana idi. Onunla beraber ‘Ayia Paraskevi’ Ayazma yortusundan (*) sonra Ağustos ayında çavuş üzümlerini ve ondan bir süre sonra da şaraplık üzümlerin toplamasına yardım ederdik. Aklıma gelen üzüm çeşitlerinden, İstanbul’a satılması için gönderilen çavuş ve şarap olması için adadaki imalathanelere giden kuntra üzümü geliyor.
25Aralık’ta İsa’nın doğum günü yortusunda anne ve büyükannelerimiz baklava, kurabiye gibi tatlılardan başka ‘tutmaç’ denilen bir çorba yapıyordu. Bu çorba daha sonra öğrendiğimiz ‘tortelinya’ya benziyordu. Kimbilir, belki de Venedikliler’dendir…
Yılbaşında erkek çocuklar olarak akrabaların evlerine gidiyor ve özel şarkılarla mutlu bir yeni yıl diliyorduk. Onlar da bize tatlı ve bazen para veriyordu.
Karnavalda farklı kıyafetle maskara olarak evleri ziyaret ediyor ve tanınmamıza gayret ediyorduk.
Paskalya yortumuzda her aile kurban kesiyordu. Pirinçle doldurulmuş kuzuyu fırınlarda pişiriyor ve bütün aile sofraya beraber oturuyordu. Ayrıca başka bir adet de kırmızı yumurta boyamaktı.
Biz çocuklar, Paskalya günlerinde demircilerde yaptığımız ve klidi/anahtar dediğimiz aletleri kibritle dolduruyor ve tüfek gibi gürültü yapması için duvarlara ve taşlara vuruyorduk.
Babam, 11 yaşımdan sonra, meşhur ‘Yeni Kale’ denilen tekneye, yazın dalgıçlığı ve sünger avlamayı öğretmek için beni yanına alıyordu.
Adamızda Rum Ortaokulu yoktu ve onun için ben ve bazı çocuklar İraklis Karakis, Stavros Zamfotis, Argiris Pontikakis -aklıma şimdi bunlar geliyor- ile Gökçeada’daki Özel Rum Ortaokulu’na gidiyorduk. Maalesef 1964 yılında Bozcaada ve Gökçeada’daki Rum okulları kapatıldı. Bundan sonrası için ailelerin çocuklarını İstanbul’daki Rum okullarına göndermeleri kolay değildi.
Ben ve Kostas Karakis, Bozcaada’ki orta okulu yazıldık. Orada Ali Kutluer, Hüseyin Mebrukoğlu, Haşim Yunatçı gibi en kıymetli arkadaşlarımı tanıdım. Ortaokuldan sonra iki yıl Çanakkale Lisesi’ne devam ettim. Küçük kız kardeşim o da Türk ilkokuluna yazıldı.
Rum okulların kapatılması ve bazı asil sebepler için vatanımız Bozcaada’yı terketmeye mecbur olduk. Fakat bütün olaylara rağmen vatanımızı Bozcaadamızı hiç kimse kalbimizden çıkaramaz ve ne zaman mümkün olursa adamıza ziyaret ediyoruz.
* Yortu: Kutsal gün, anma.
* * *
Γυρνώντας τη σκέψη μου πίσω στα παιδικά μου χρόνια, η πρώτη εικόνα που έρχεται στο νου είναι ο Ελληνικός μαχαλάς που μέναμε ,τα παιχνίδια που παίζαμε με τα άλλα παιδιά της γειτονιάς στα χαλάσματα και στους δρόμους μετά το διάβασμα. Παιχνίδια όπως τσελίκ τσομάκ, σβούρες ,κρυφτό κ.α.
Καθώς και το Ελληνικό σχολείο όπου διδασκόμασταν Ελληνικά, Τουρκικά και Γαλλικά .Στους δρόμους δεν κυκλοφορούσαν τροχοφόρα και εμείς παίζαμε χωρίς φόβο. Το βράδυ το νησί φωτιζόταν από τα φαναράκια που κρέμονταν από τους τοίχους των σπιτιών
Όταν χειμώνιαζε λαχταρούσαμε να χιονίσει για να ξεχυθούμε στους δρόμους να παίξουμε χιονοπόλεμο και να φτιάξουμε χιονάνθρωπο.
Η καθημερινότητα στο νησί ήταν απλή αλλά τις Κυριακές βάζαμε τα καλά μας ρούχα και πηγαίναμε οικογενειακώς στην εκκλησία. Μετά συνήθως πηγαίναμε βόλτα στο Αλάνι εν συνεχεία για ποδόσφαιρο μέσα στο κάστρο. Είχαμε φτιάξει και μία ποδοσφαιρική ομάδα και την είχαμε ονομάσει Çayırsipor.
Μερικές φορές πηγαίναμε οικογενειακώς επίσκεψη σε κάποιο συγγενικό σπίτι και περιμέναμε να μας φιλέψουν σύκα, σταφίδες, πορτοκάλια, καρύδια και άλλες λιχουδιές.
Τον Μάη όταν κλείνανε τα σχολεία ,πετούσαμε τα παπούτσια μας και γυρνούσαμε στους δρόμους ξυπόλιτοι . Αυτό μας έδινε ένα αίσθημα ελευθερίας. Άλλο καλοκαιρινό μας παιχνίδι , οι αυτοσχέδειες τενεκεδένιες βάρκες που φτιάχναμε και τις παίζαμε στη θάλασσα στα Καζάνια όπου κάναμε καθημερινά το μπάνιο μας
Επίσης εγώ με τις αδελφές μου περνούσαμε μεγάλο μέρος των καλοκαιρινών διακοπών μας στο εξοχικό που είχε ο θείος μας μαζί με τη θεία και τη γιαγιά μας. Ο Πρώτος παιδικός μου φίλος ήταν ο Σωτήρης Κιντιντής. Τα εξοχικά
μας ήταν δίπλα –δίπλα
Τον Αύγουστο μετά το πανηγύρι της Αγίας Παρασκευής ξεκινούσε το μάζεμα των σταφυλιών ο τρύγος. Εγώ με τον Σωτήρη βοηθούσαμε τους δικούς μας πρώτα στα τσαούσια τα οποία έστελναν στην Πόλη, αργότερα τα κρασοστάφυλα κντούρα,καρλαχανάς . Αυτά τα πηγαίναμε στα κρασομάγαζα του νησιού μας.
Τον Δεκέμβριο περιμένοντας τα Χριτούγεννα η μητέρα και η γιαγιά μας εκτός από τον μπακλαβά και τους κουραμπιέδες έφτιαχναν και το τουτμάτσι.Μου θυμίζει λίγο τα τορτελίνια, από τους Ενετούς ίσως .
Την Πτωτοχρονιά γυρνούσαμε στα σπίτια και λέγαμε τα κάλαντα. Τη γιορτή των Φώτων μετά την εκκλησία μαζί με τον παπά πηγαίναμε στο λιμάνι και από τη σκάλα ο παπάς έριχνε το Σταυρό στη θάλασσα .Βουτούσαν ορισμένοι νέοι τον έβγαζαν, εν συνεχεία μαζί με τον παπά γυρίζανε στα σπίτια του χωριού για τον Αγιασμό.
Τις Απόκριες γινόμασταν καρναβάλια, γυρνούσαμε στα σπίτια και προσπαθούσαμε να μη μας αναγνωρίσουν.
Το Πάσχα βάφαμε κόκκινα αβγά και την δεύτερη μέρα της Ανάστασης ψήναμε το γεμιστό αρνί στους φούρνους του χωριού και νε συνεχεία όλοι μαζί καθόμασταν στο τραπέζι.
Επίσης πηγαίναμε στους σιδεράδες και μας έφτιαχναν τα κλειδιά τα γεμίζαμε με σπίρτα και βαρώντας τα στα ντουβάρια και τις πέτρες, έκανα τρομερό κρότο και αυτό μας ευχαριστούσε.
Όταν έκλεισα τα 11 πήγαινα με τον πατέρα μου μαζί με το σκάφος του το Yeni Kale –το οποίο ήταν ξακουστό στο νησί την εποχή εκείνη! Χάρη στον πατέρα μου έμαθα την κατάδυση και να ξεχωρίζω τα χρήσιμα σφουγγάρια.
Καθώς στο νησί μας δεν είχε Ελληνικό γυμνάσιο πολλά παιδιά όπως εγώ, ο Ηρακλής Καράκης, Αργύρης Ποντικάκης, Σταύρος Ζαμφότης πηγαίναμε στο Ελληνικό Γυμνάσιο στην Ίμβρο.Δυστυχώς όμως το 1964 με κρατικη εντολή έκλεισαν τα Ελληνικά σχολεία στην Ίμβρο και στην Τένεδο.Για τις οικογένειες δεν ήταν εύκολο να στέλνουν τα παιδιά τους στην Πόλη.Οπότε πολλά παιδιά όπως εγώ, ο Κώστας Καράκης παρακολουθήσαμε το Τουρκικό σχολείο στο νησί μας, όπου γνώρισα τους καλύτερους φίλους μου Ali Kutluer, Hüseyin Mebrukoğlu, Haşim Yunatçı. Μετά για 2 χρόνια συνέχισα στο λύκειο στο Τσανακκαλέ. Και η μικρή μου αδερφή παρακολουθούσε σε Τούρκικο σχολείο ,δεν μάθαινε την Ελληνική γλώσσα
Αυτό ήταν ένας από τους βασικούς λόγους μετά και από ορισμένα βασικά γεγονότα που αναγκαστήκαμε να φύγουμε από το νησί μας. Για όποιο λόγο όμως αναγκαστήκαμε να το κάνουμε αυτό, την Τένεδο την πατρίδα μας το νησί μας θα την έχουμε πάντα μέσα στην καρδιά μας και οπόταν μπορούμε την επισκεπτόμαστε.
Μπίτσος Δημήτριος / Dimitris Bitsos
[Bu yazı Aralık 2015’de Bozcaada Mendirek Dergisi’nin 10. sayısında yayınlanmıştır.]
